Alsjeblieft, een gratis excuus
Het is niet alleen fijn, om door de duinen van natuurgebied Meijendel van Scheveningen naar Katwijk te fietsen. Of om uien tussen de wortels in de moestuin te planten. 'Zijn' in de natuur is geneeskrachtig. In Alnarp, Zweden, lieten de onderzoeksgoeroes van de therapeutische tuin mij zien wat natuur met mensen doet. Alsjeblieft, een geldig en urgent excuus om het werk even uit je handen te laten vallen.
Het grind kraakt onder onze voeten als we het rode hekje openduwen. Dikke eiken en een vriendelijk, houten huis verwelkomen ons: kom binnen. Hier moet je zijn. Hier mag je zijn. Een bij zoemt voorbij. Boven ons hoofd wachten de knoppen van de enorme linde geduldig tot ze zich als blad naar buiten kunnen krullen. Een beekje kabbelt. Welkom in Alnarp’s helende tuin.
Natuurlijk medicijn
‘De rehabilitatietuin is begonnen als levend laboratorium, om wetenschappelijk te kunnen onderzoeken welke invloed natuur op de gezondheid heeft,’ vertelt bedenker Patrik Grahn tijdens de lunch bij een bord universiteitscannelloni en een biertje. ‘Ik had geen idee dat die impact zo groot zou zijn.’ Gemiddeld zitten de burn-outpatiënten die in deze tuin terecht komen al drieëneenhalf jaar tot viereneenhalf jaar thuis, oplopend tot zeven of zelfs tien jaar, licht hoofdonderzoeker Anna María Pálsdóttir toe. ‘In de tuin knappen ze binnen enkele weken aantoonbaar op. Ze slapen weer ’s nachts, krijgen weer zin in het leven, leren hun grenzen beter te bewaken en hun emoties beter te reguleren. 62 procent van de mensen kan weer volledig aan het werk.’
Hoe we onszelf uitputten
Hoe kan dat? Hoe kan de natuur zoveel met ons doen? Een belangrijk ingrediënt zit in de herstellende werking van de natuur zelf, meent Pálsdóttir. ‘Om aan jezelf te werken heb je mentale en fysieke energie nodig. Die energie hebben deze mensen helemaal niet. Wat ze nodig hebben, is rust. De veiligheid om niets te moeten.’ In hun attention restoration theory leggen Rachel en Stephen Kaplan uit hoe mensen tegenwoordig een aanzienlijk deel van hun tijd besteden aan directed attention: concentratie op een specifieke, vaak moeilijke of stressvolle taak – zoals het schrijven van een rapport, het volgen van een vergadering of wandelen door een drukke straat. Taken waarbij afleidende zintuiglijke input bovendien de hele tijd moet worden weggedrukt. Duren die periodes van gerichte aandacht te lang, dan raken we mentaal en zelfs fysiek uitgeput. Die aanhoudende vermoeidheid leidt tot prikkelbaarheid, ongeduld, ongelukkige gevoelens, concentratieproblemen en een afgenomen beoordelingsvermogen. Zachte aandacht De natuur is volgens de Kaplans bij uitstek geschikt voor het herstel van al die gerichte inspanning, omdat ze veel mogelijkheden biedt tot indirect attention: een vorm van aandacht die geen moeite kost. ‘Zachte fascinatie’ noemen de Kaplans het ook wel. Hoe een volkje mieren de kruimels van een stuk brood naar de mierenhoop brengt, hoe het patroon van een bast zich steeds herhaalt, een riviertje om een grote steen stroomt.
Maar er is meer. Alles over de aantrekkingskracht van Alnarp's tuin en de redenen achter de herstellende werking van de natuur lees je in 'Genezend groen' in het zomernummer van Psychologie Magazine. Nu in de winkel en verkrijgbaar via Blendle.
