Hoe positiviteit en ontspanning je helpen herstellen
Al sinds Descartes richten we ons op het repareren van het lichaam als we ziek zijn. Inmiddels ligt er steeds meer bewijs om ook de werking van de geest ten volle te benutten bij het herstelproces. Want de kracht van ontspanning, aandacht en vertrouwen is ongekend, is te lezen in het februarinummer van Psychologie Magazine.
Het begon in de zomer van 2011. Spierpijn kende Kirsten Harms wel, maar deze pijn aan de spieren in haar bovenarmen was van een andere orde. Er waren dagen dat ze haar arm nauwelijks meer kon optillen. Ook de knokkels van haar handen waren dik. Werken ging bijna niet meer. Dermatomyocitis, luidde het vonnis. Een auto-immuunziekte waarbij de huid en de spieren worden geschaad door ontstekingsaanvallen. Wel te remmen, niet te stoppen.
Voortaan zou ze ontstekingsremmers moeten slikken, twee keer per dag. Het beetje energie dat ze had, moest heel precies besteed. Harms (36) heeft een keramiekatelier en moest eens in de zoveel tijd gaan afwegen: ga ik nu een beeld maken? ‘Ik wilde ook nog af en toe iets doen dat me energie gáf. Maar ik wist dat ik dan daarna weer enorme spierpijn had.’
Bij medicijnen alleen wilde ze het niet laten. Harms had sterk het idee dat ze ook met haar geest iets aan deze lichamelijke toestand kon doen. Dat haar vermoeden klopte – en hoe – bleek toen ze afgelopen zomer kennismaakte met de Chinese bewegingsleer qi gong. ‘Bij qi gong zijn niet alleen bewegingen en ademhaling belangrijk, maar ook je bewustzijn,’ licht ze toe. ‘We zitten allemaal zo in ons hoofd. Met qi gong verplaats je je aandacht heel gericht naar het lichaam. Je levensenergie gaat weer beter stromen. Mijn arts bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht was er niet mee bekend, maar stond er voor open. De medicijnen bleef ik gewoon slikken.’
Dat het effect zo groot zou zijn, had niemand kunnen bevroeden. ‘Al na twee, drie keer merkte ik dat er iets veranderde,’ vertelt Harms. ‘Mijn pijn nam af, ik voelde me sterker, vitaler. Zo sterk dat ik ook wel met één pil toe kon. Mijn arts was net zo opgetogen als ik. “We gaan voor nul!” spoorde ze me aan. Twee maanden later was dat inderdaad het geval: ik had geen medicijnen meer nodig.’
Toenemende bewijzen
De arts Lissa Rankin zou dit als schoolvoorbeeld opgenomen kunnen hebben in haar boek Meer brein, minder medicijn. Daarin schrijft de Amerikaanse precies wat Kirsten Harms laat zien: dat de geest een indrukwekkende rol kan spelen bij herstel.
Met haar wortels stevig in de wetenschap was Rankin altijd skeptisch tegenover mensen die verkondigden dat de geest het lichaam kan herstellen – dat was iets voor zwevers en new agers. In haar twaalf jaar durende conventionele medische opleiding en acht jaar klinische praktijk had ze zich op het lichaam gericht. Maar van binnen had ze wel dat stemmetje gehoord, dat steeds harder begon te roepen dat er wellicht méér is dan bloedonderzoek en werkzame chemische stoffen in een capsule.
Op een dag gaf ze die stem het voordeel van de twijfel en dook de wetenschappelijke literatuur in. En wat Rankin tegenkwam, waren stapels onderzoeken die bewijzen dat eenzaamheid, pessimisme, depressie, angst en boosheid het lichaam beschadigen, terwijl intimiteit, dankbaarheid, meditatie, seks en jezelf zijn kunnen bijdragen aan de zelfredzaamheid van je lichaam.
Integratieve geneeskunde
In iets minder Amerikaanse bewoordingen vertelt ook de Nederlandse chirurg Karlien Bongers hoe de bewijzen voor de herstellende werking van de geest wekelijks toenemen. Bongers is koploper van de ‘integratieve geneeskunde’-beweging: die pleit voor een nieuwe visie op gezondheid, en ziet dat het meer en meer vanzelfsprekend wordt dat de geest wordt betrokken bij het herstellen en voorkomen van ziekte. ‘De tijd waarin lichaam en geest als twee aparte zaken werden gezien, is voorbij. Ooit was dat onderscheid nuttig – het zorgde ervoor dat wetenschappers onderzoek konden doen naar het lichaam, onafhankelijk van de kerk, die het geestelijke claimde. Inmiddels weten we uit onderzoek dat er een voortdurende wisselwerking bestaat tussen lichaam en geest, die van invloed is op onze gezondheid.’
Academische integrative medicine-instituten aan de universiteiten van Harvard, Yale en Stanford maken al volop gebruik van die kennis en dragen eraan bij via onderzoek. Met zwevers en new agers heeft het namelijk niets van doen; er zijn legio wetenschappelijk bewezen mogelijkheden om het ziekteproces via de geest te beïnvloeden.
Wat die mogelijkheden zijn, en waarom ze zo goed werken, lees je op de site van Psychologie Magazine.
